OSMANLI TOPLUMUNDA SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI-1

Toplumların hayatında vazgeçilmez olan din, aynı zamanda medeniyet kurmakta da etkili rol oynar. Dinin  bazen toplumun geneline hitap ettiği zamanlar olduğu gibi, bazen de, bireysel anlamda dinden güç kuvvet alanlar olur. Medeniyetler oluşumunda bireysel anlamda dinden esinlenmek fazla bir şey ifade etmez. Tarihi süreç içinde dinin tümden etkilediği, kabul gördüğü dönenlerde din söz sahibi olmuştur.

İslâm Dini, tarihi süreç içinde bulunduğu coğrafyanın tümüne etkili olmuştur. Halk tümden İslâm Dini’nin öğretilerini kabul etmiştir. Bundan dolayı İslâm Dini halkın bütün hayatına girmiş, yön vermiş, etkilemiştir. Canlı organizma olan insanı etkileyen İslâm Dini, toplumların kurduğu müesseseleri de etkilemiş, canlılık getirmiştir. İslâm Medeniyetinin oluşmasında toplum dinamiklerinin bütünü, kaynağını dinden almış, hayatın bütün safhalarında etkisini görüyoruz. Medeniyetimizde de önemli bir yere sahip olan müesseselerden tekke ve zaviyeler de bu kurumlardandır.

Tekke ve zaviyeler ileride de görüleceği üzere medeniyetin oluşmasında katkılarla beraber daha önemlisi Selçuklu ve Osmanlı gibi ki önemli devletin kuruluşunda harç vazifesi görmüştür.

Her dinin mistik yönü olduğu gibi İslâm Dini’nin de, mistik, batınî yönü vardır. Bu yüzü önce Hz. Peygamberle, Ehl-i Suffe ile başlar ve önceleri zühd diye ifade edilerek H.II yüzyıla kadar devam etmiştir. İslâm fetihleriyle beraber bireysel yaşantıdan, tekkelerin kurulması ile toplumsal etkiye dönüşerek, tasavvuf adını alarak tarikatlar şeklinde tekkelerde bu düşünce, bu terbiye yaşandı ve halka takdim edildi.

Selçuklularla müesseseleşmeye başlayan tarikatlar Osmanlılarda tüm İslâm coğrafyasına tekeler ve zaviyeler vasıtasıyla yayılmıştır. Osmanlı Devleti’nde tekke faliyetleri toplumsal alanda önemli mesafeler kat etmiş, ictimai hayatta, iktisadi hayatta, askeri hayatta, ilmi ve kültür hayatında, siyasi hayatta, güzel sanatlardan spora, Türk mutfağına kadar hayatın bütün alanlarına girmiş, yön vermiş, İslâm Türk kültürünün oluşmasını sağlamıştır.

Loading